|
ҺИҸАБЫН ЈАРАНМА СӘБӘБЛӘРИ
Müəllif: Устад Шәһид Мүртәза Мүтәһһәри
* Фәлсәфи сәбәбләр;
* Иҹтимаи сәбәбләр;
* Игтисади сәбәбләр;
* Әхаги сәбәбләр;
* Психолоqи сәбәбләр;
* Гадынын әсрарәнҝиз инстинктуал тәдбирләри.
ҺИҸАБЫН ЈАРАНМА СӘБӘБЛӘРИ
Һиҹабын јаранма сәбәбләри нәдир? Неҹә олду ки, бүтүн милләтләрин, јахуд бә”зи гәдим халгларын арасында һиҹаб јаранды? Билдијимиз кими, Исламын бүтүн ҝөстәришләри мүәјјән фәлсәфә (һикмәт) вә мәгсәдләр әсасындадыр. Мәһз буна ҝөрә дә белә бир суал гаршыја чыхыр ки, ҝөрәсән һиҹаб вә өрпәк һансы сәбәб вә мәсләһәт әсасында гәбул едилмиш вә ја мејдана ҝәлмишдир?
Һиҹабла мүхалиф оланлар чалышырлар ки, һиҹабын јаранма сәбәбини гејри-инсани вә вәһши адәт-ән”әнәләрлә әлагәләндирсинләр. Бу бахымдан онлар ислами вә гејри-ислами һиҹаб арасында һеч бир фәрг гојмур вә ҹәһд едирләр ки, ислами һиҹабы да һәмин тарихи вә иҹтимаи сәбәбләрлә бағлы һесаб етсинләр.
Һиҹабын јаранма сәбәбләри барәсиндә мүхтәлиф нәзәријјәләр ирәли сүрүлмүшдүр. Әксәр һалларда бу сәбәбләри ҹаһиллик, наданлыг вә јахуд гадынлара гаршы сон дәрәҹә рәһмсизлик кими изаһ едирләр. Әлбәттә, биз чалышаҹағыг ки, онларын һамысыны ҝәләҹәк бәһсләрдә ҝениш шәкилдә изаһ едәк.
Гејд едәк ки, арашдырдығымыз нәзәријјәләрин бә”зиләри фәлсәфи, бә”зиләри иҹтимаи, бә”зиләри әхлаги вә бә”зиләри исә игтисади вә ја психолоqи сәбәбләрдир. О ҹүмләдән:
1-Ријазәт вә тәрки-дүнјалыға мејл (фәлсәфи сәбәб);
2-Әмин-аманлыг вә иҹтимаи әдаләтин олмамасы (иҹтимаи сәбәб);
3-Атанын аиләдә һөкмранлығы, кишинин гадына мүтләг һаким кәсилмәси, кишинин өз арвадыны игтисади мәнафеләри үчүн истисмар етмәси (игтисади сәбәбләр);
4-Кишинин һәсәд һисләри вә өзүнү истәмәси (әхлаги сәбәбләр);
5-Гадынын ајбашы олмасы вә онун јарадылышда киши илә мүгајисәдә нөгсанлы јарадылдығынын ҝүман едилмәси; бундан әлавә, гадынын чиркин бир варлыг олмасы вә онунла үнсијјәт јаратмагдан чәкинмәк, ајбашы дөврүндә онлара гаршы гојулан сәрт гајда-ганунлар (психолоqи сәбәб).
Гејд олунан сәбәбләрин һеч бири дүнјанын һеч бир јериндә һиҹабын јаранмасында тә”сирли олмамышдыр вә онлары әбәс јерә һиҹабын јаранма сәбәби кими гејд етмишләр. Әҝәр бунлардан бә”зиләри, һәтта гејри-ислами системләрдә һиҹабын јаранмасында мүәјјән гәдәр тә”сирли олмушса да, ислами һиҹабда һеч бир тә”сирә малик олмамышдыр. Јә”ни бунлар Исламда һиҹабын гануни һала салынмасынын һикмәт вә фәлсәфәси дејилдир.
Мә”лум олдуғу кими, һиҹаб вә өрпәклә мүхалиф оланлар бә”зән ону мадди вә дүнјәви ләззәтләр барәсиндә мүәјјән бир тәфәккүр тәрзинин мәһсулу һесаб едир, бә”зән онун үчүн сијаси-иҹтимаи сәбәбләр ҝәтирир, бә”зән ону игтисади сәбәбләрин нәтиҹәси кими гијмәтләндирир, бә”зән дә ону хүсуси әхлаги вә психолоqи сәбәбләрлә әлагәли һесаб едирләр.
Биз бу сәбәбләрин һәр бирини олдуғу кими изаһ етдикдән сонра тәнгид едәҹәк, сонра сүбут едәҹәјик ки, Ислам өзүнүн иҹтимаи ганунларында бунларын һеч биринә әсас сәбәб кими нәзәр салмамыш, онларын һеч бирини Исламын гәбул едилмиш принсипләри илә ујғун санмамышдыр. Һәмчинин ахырда бир әсас сәбәбдән сөһбәт ачаҹағыг ки, о да бизим нәзәримизҹә һиҹаб үчүн ән дүзҝүн амил һесаб олунур.
| 
